Last Updated on: 12th april 2021, 01:37 pm
Isogram. Een woord waarbij fotografen als snel denken aan ISO, maar dan nog met het woordje ‘gram’ erachter. Taalliefhebbers weten er wel raad mee en genieten van ‘isogrammen’. Maar wat is een isogram dan eigenlijk? Het grappige is dat het woord ‘isogram’ op zichzelf ook een isogram is. Wij leggen je in dit artikel uit hoe dat zit.
Volgens het online woordenboek is een isogram een woord waarin elke letter slechts eenmaal voorkomt. Dus in het woord ‘i’ ‘s’ ‘o’ ‘g’ ‘r’ ‘a’ ‘m’ komt elke letter maar een keer voor. Hierdoor heeft het woord isogram ook nog een andere betekenis. Het is een zelfvervuller. Een zelfvervuller is een woord dat dezelfde eigenschap heeft die het ook benoemt als definitie. Het woord ‘vijflettergrepig’ bevat vijf lettergrepen waardoor het ook een zelfvervuller is. En zo zijn er in dit artikel (artikel = een isogram) nog heel veel andere leuke voorbeelden waar taalliefhebbers blij van worden.
Isogrammen, het werkwoord voor taalliefhebbers
Eigenlijk zijn alle woorden met twee letters sowieso en isogram. Hoe langer het woord, hoe groter de kans is dat het woord kan isogrammen. De langste Nederlandse isogrammen hebben volgens de Van Dale vijftien letters: dampkringslucht, sandwichformule, whiskyproducent en campinghoudster. Het woord dampkringsluchtje heeft zelfs 17 letters.
Taalliefhebbers blijven isogrammen iets ontzettends moois te vinden. Op de website onzetaal.nl, waar taalliefhebbers hun passie voor taal delen, kwam er zelfs een oproep om personennamen te zoeken die een isogram zijn. Youp van ‘t Hek, Jan Wouters, Antjie Krog, Oscar Wilde, Michael J. Fox en de achternaam Latijnhouwers werden door taalliefhebbers genoemd als een naam met isogram kenmerken. Thijs van Domburg (vijftien letter), James Duckworth (veertien letters), Michael Burston (veertien letters), Gabriel Dupont, Paul Dombrecht, Leonard B. Smith en Vicky Leandros (dertien letters) zijn de namen die ook een mooie toevoeging hebben in deze lijst. Op de website onzetaal.nl zijn nog veel meer voorbeelden te vinden, want taalliefhebbers blijven het verzamelen!
Isogrammende plaatsnamen
Niet alleen voorwerpen, lidwoorden of personennamen kunnen een Isogram zijn. Ook Nederlandse plaatsnamen kunnen een isogram vormen. Nederland telt 430 gemeenten en hiervan zijn er minstens tweeënzeventig plaatsnamen die een isogram vormen. De langste heeft elf letters en dat is het Zuid-Hollandse Zwijndrecht. De Friese taal heeft ook isogrammen. De Friese steden Skûlenboarch, Slikenboarch en Lyts Midhuzen vormen met hun plaatsnaam allemaal een isogram. Kun jij ook een isogram bedenken of ben je niet op zo’n manier bezig met taal?
Pangram, de soort isogram van de zinnen
Niet alleen isogrammen zijn leuke en grappige woordkunstjes. Zinnen kunnen namelijk een pangram zijn. Dit steekt net iets anders in elkaar dan een isogram. Een pangram is een ‘holo-alfabetische’ zin waarin alle letters van het alfabet minstens een keer in voorkomen. Hierbij is het natuurlijk de uitdaging om een zo kort mogelijke zin te maken die aan alle voorwaarden van een pangram voldoet. Taalliefhebbers willen natuurlijk het liefst een zin waar alle letters van het alfabet in voor komen. Hoe langer de zin, hoe groter de kans zich voor kan doen dat je alsnog dubbele letters in de zin krijgt. Maar dit is ook wel een hele moeilijke opgaven hoor.
The quick brown fox jumps over the lazy dog
‘The quick brown fox jumps over the lazy dog’. Misschien heb je deze zin wel eens ergens voorbij zien komen? Dat kan kloppen! Wanneer je een nieuw lettertype zoekt voor bijvoorbeeld een ontwerp van een flyer of andere grafische vormgevingen, dan is dit de zin waarin elk lettertype wordt laten zien. De zin is namelijk een pangram. Doordat deze zin wordt gebruikt wanneer je opzoek bent naar een nieuw lettertype, weet je bij elke letter goed hoe het lettertype eruit zal gaan zien.
In ‘The quick brown fox jumps over the lazy dog’ komen een aantal medeklinkers meerdere keren in voor. Hierdoor is het voor taalliefehebbers misschien niet de beste pangram. Toch blijft de zin het schoolvoorbeeld van een pangram en dit heeft met de geschiedenis van de zin te maken. Vroeger, toen er nog geen Microsoft Word was en mensen hun werk schreven op typemachines, werd die zin gebruikt om te testen of alle letters goed werken op de typemachine. Hierdoor konden mensen testen of bijvoorbeeld de knoppen nog goed werkten en de inkt in orde was. Dit voorbeeld hebben ze meegenomen in de digitale wereld voor het laten zien van online lettertypen.
Taal favorieten
Waar zijn taalliefhebbers dan nog meer zoet mee? Spreekwoorden en gezegden natuurlijk! Spreekwoorden, ook wel bekend als gezegden, zijn korte en krachtige uitspraken. Vaak vat deze uitspraak een bepaalde wijsheid, ethische of morele kwestie samen. Het is ook snel een collectieve uitspraak die vaak veel mensen op basis van ervaring, of wat er op dat moment speelt in de samenleving, herkennen.
‘Je moet een gegeven paard niet in de bek kijken’ is een bekende. Dit betekent dat je niet zo kritisch moet zijn op wat mensen je cadeau geven. ‘Wees dankbaar’ maar dan wat mooier verwoord.
Tegelijk wil de Nederlandse taal ook dat je ‘geen blad voor de mond neemt’. Dit betekent dat je vrijuit mag zeggen wat je vindt en je eerlijke mening mag delen. Of de ander dit nou leuk vindt of niet. Uiteraard is het wel maatschappelijk verantwoord om een beetje rekening te houden met de medemens. Maar hier moet je zelf voor kiezen.
